Cẩm nang tuyển dụng Career Building chào đón quý cô chú anh chị đang làm việc tại TP.HCM cùng đến với cẩm nang tuyển dụng và hướng dẫn tìm việc làm phù hợp của chúng tôi, Để trở thành một chuyên gia kiểm thử phần mềm (Software Tester/ QA Engineer) giỏi, bạn cần trang bị kiến thức và kỹ năng một cách bài bản. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết, bao gồm các khía cạnh quan trọng nhất của nghề này:
I. Tổng quan về Kiểm thử Phần mềm
Kiểm thử phần mềm là gì?
Là quá trình đánh giá và xác minh một sản phẩm phần mềm để đảm bảo nó đáp ứng các yêu cầu đã định, hoạt động đúng chức năng, đáng tin cậy, hiệu quả và dễ sử dụng.
Tại sao kiểm thử phần mềm lại quan trọng?
Đảm bảo chất lượng:
Giúp phát hiện lỗi trước khi phần mềm đến tay người dùng, giảm thiểu rủi ro về sự cố và trải nghiệm tiêu cực.
Tiết kiệm chi phí:
Sửa lỗi sớm thường rẻ hơn nhiều so với sửa lỗi sau khi phần mềm đã triển khai.
Nâng cao uy tín:
Phần mềm chất lượng cao giúp xây dựng uy tín cho công ty và sản phẩm.
An toàn và bảo mật:
Kiểm thử kỹ lưỡng giúp phát hiện các lỗ hổng bảo mật, bảo vệ dữ liệu người dùng.
Các vai trò trong kiểm thử:
Tester/ QA Engineer:
Người trực tiếp thực hiện các hoạt động kiểm thử.
Test Lead/ Test Manager:
Người quản lý nhóm kiểm thử, lập kế hoạch, phân công công việc và theo dõi tiến độ.
QA Manager:
Người chịu trách nhiệm về chất lượng của toàn bộ dự án, xây dựng quy trình và tiêu chuẩn kiểm thử.
Nguyên tắc kiểm thử:
Kiểm thử sớm
Kiểm thử toàn diện (không thể kiểm thử tất cả, cần ưu tiên)
Nguyên tắc tập trung lỗi (Pareto Principle)
Thuốc trừ sâu (lặp lại test case mãi thì không tìm ra lỗi mới)
Kiểm thử phụ thuộc vào ngữ cảnh
Ngụy biện về sự vắng bóng lỗi (không có lỗi không có nghĩa là phần mềm đã sẵn sàng)
Chứng minh lỗi chứ không chứng minh sự hoàn hảo
II. Các loại kiểm thử phần mềm
Có rất nhiều loại kiểm thử khác nhau, được phân loại theo nhiều tiêu chí. Dưới đây là một số loại phổ biến nhất:
Theo cấp độ kiểm thử:
Unit Testing (Kiểm thử đơn vị):
Kiểm tra từng thành phần nhỏ nhất của phần mềm (ví dụ: hàm, class). Thường do lập trình viên thực hiện.
Integration Testing (Kiểm thử tích hợp):
Kiểm tra sự tương tác giữa các đơn vị đã được kiểm thử riêng lẻ.
System Testing (Kiểm thử hệ thống):
Kiểm tra toàn bộ hệ thống phần mềm để đảm bảo nó đáp ứng các yêu cầu chức năng và phi chức năng.
Acceptance Testing (Kiểm thử chấp nhận):
Kiểm tra phần mềm từ góc độ của người dùng cuối để đảm bảo nó đáp ứng các yêu cầu kinh doanh và sẵn sàng để triển khai.
Theo phương pháp kiểm thử:
Black Box Testing (Kiểm thử hộp đen):
Kiểm thử chức năng của phần mềm mà không cần biết về cấu trúc bên trong. Dựa trên đặc tả yêu cầu.
White Box Testing (Kiểm thử hộp trắng):
Kiểm thử cấu trúc bên trong của phần mềm, bao gồm kiểm tra đường dẫn mã, luồng dữ liệu, v.v. Yêu cầu kiến thức về lập trình.
Gray Box Testing (Kiểm thử hộp xám):
Kết hợp cả hai phương pháp trên, có một phần kiến thức về cấu trúc bên trong.
Theo mục tiêu kiểm thử:
Functional Testing (Kiểm thử chức năng):
Kiểm tra xem phần mềm có hoạt động đúng theo các chức năng đã được định nghĩa hay không. Ví dụ: kiểm tra đăng nhập, tìm kiếm, thanh toán.
Non-Functional Testing (Kiểm thử phi chức năng):
Kiểm tra các khía cạnh khác của phần mềm, không liên quan đến chức năng. Ví dụ: hiệu năng, bảo mật, khả năng sử dụng.
Performance Testing (Kiểm thử hiệu năng):
Đánh giá tốc độ, khả năng chịu tải và độ ổn định của phần mềm.
Security Testing (Kiểm thử bảo mật):
Tìm kiếm các lỗ hổng bảo mật và đảm bảo rằng dữ liệu được bảo vệ an toàn.
Usability Testing (Kiểm thử khả năng sử dụng):
Đánh giá mức độ dễ sử dụng và thân thiện với người dùng của phần mềm.
Accessibility Testing (Kiểm thử khả năng tiếp cận):
Đảm bảo rằng phần mềm có thể được sử dụng bởi những người khuyết tật.
Theo thời điểm kiểm thử:
Static Testing (Kiểm thử tĩnh):
Kiểm tra mã nguồn, tài liệu thiết kế mà không cần thực thi phần mềm. Ví dụ: review code, kiểm tra tài liệu đặc tả.
Dynamic Testing (Kiểm thử động):
Kiểm tra phần mềm bằng cách thực thi nó.
Các loại kiểm thử khác:
Regression Testing (Kiểm thử hồi quy):
Kiểm tra lại các chức năng đã hoạt động trước đó sau khi có thay đổi mã để đảm bảo rằng không có lỗi mới nào được đưa vào.
Smoke Testing (Kiểm thử khói):
Kiểm tra nhanh các chức năng quan trọng nhất của phần mềm để đảm bảo rằng nó có thể được kiểm thử thêm.
Sanity Testing (Kiểm thử tỉnh táo):
Kiểm tra một cách kỹ lưỡng các chức năng mới hoặc đã được sửa đổi để đảm bảo rằng chúng hoạt động đúng.
Exploratory Testing (Kiểm thử thăm dò):
Kiểm thử phần mềm một cách tự do, không có kịch bản cụ thể, để tìm kiếm các lỗi tiềm ẩn.
III. Quy trình kiểm thử phần mềm
Một quy trình kiểm thử điển hình bao gồm các bước sau:
1. Phân tích yêu cầu:
Hiểu rõ các yêu cầu chức năng và phi chức năng của phần mềm.
2. Lập kế hoạch kiểm thử:
Xác định phạm vi kiểm thử, mục tiêu, nguồn lực, lịch trình và các rủi ro tiềm ẩn.
3. Thiết kế test case:
Tạo ra các test case chi tiết để kiểm tra các chức năng và tính năng của phần mềm.
4. Thiết lập môi trường kiểm thử:
Chuẩn bị môi trường phần cứng, phần mềm và dữ liệu cần thiết để thực hiện kiểm thử.
5. Thực hiện kiểm thử:
Chạy các test case và ghi lại kết quả.
6. Báo cáo lỗi:
Báo cáo các lỗi (bug) được phát hiện cho nhà phát triển.
7. Kiểm tra lại lỗi:
Xác minh rằng các lỗi đã được sửa chữa.
8. Đóng kiểm thử:
Khi tất cả các test case đã được thực hiện và các lỗi đã được sửa chữa, quá trình kiểm thử được coi là hoàn thành.
IV. Kỹ năng cần thiết để trở thành chuyên gia kiểm thử phần mềm
Kiến thức về kiểm thử phần mềm:
Hiểu rõ các khái niệm, phương pháp và kỹ thuật kiểm thử khác nhau.
Kỹ năng phân tích yêu cầu:
Có khả năng hiểu và phân tích các yêu cầu chức năng và phi chức năng của phần mềm.
Kỹ năng thiết kế test case:
Có khả năng tạo ra các test case chi tiết, rõ ràng và hiệu quả.
Kỹ năng thực hiện kiểm thử:
Có khả năng thực hiện kiểm thử một cách chính xác và hiệu quả.
Kỹ năng báo cáo lỗi:
Có khả năng viết báo cáo lỗi rõ ràng, đầy đủ thông tin và dễ hiểu.
Kỹ năng giao tiếp:
Có khả năng giao tiếp hiệu quả với các thành viên khác trong nhóm phát triển.
Kỹ năng làm việc nhóm:
Có khả năng làm việc hiệu quả trong một nhóm.
Kiến thức về các công cụ kiểm thử:
Test Management Tools:
Jira, TestRail, Zephyr
Automation Testing Tools:
Selenium, Appium, Cypress, Playwright
Performance Testing Tools:
JMeter, LoadRunner
API Testing Tools:
Postman, Swagger
Kiến thức về lập trình (tùy chọn, nhưng rất hữu ích):
Ít nhất một ngôn ngữ lập trình (ví dụ: Java, Python, JavaScript)
Hiểu về HTML, CSS, JavaScript (cho kiểm thử web)
Khả năng đọc và hiểu mã nguồn
Tư duy phản biện:
Có khả năng đặt câu hỏi, phân tích và đánh giá thông tin một cách khách quan.
Tính tỉ mỉ và cẩn thận:
Chú ý đến chi tiết và không bỏ sót bất kỳ lỗi nào.
Khả năng học hỏi nhanh:
Luôn cập nhật kiến thức và kỹ năng mới trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm.
Kiên nhẫn và chịu khó:
Kiểm thử phần mềm có thể là một công việc lặp đi lặp lại và đòi hỏi sự kiên nhẫn.
Tiếng Anh:
Đọc hiểu tài liệu kỹ thuật, giao tiếp với đồng nghiệp (đặc biệt trong các công ty đa quốc gia).
V. Lộ trình học tập và phát triển
1. Học lý thuyết cơ bản:
Tìm hiểu về các khái niệm, phương pháp và kỹ thuật kiểm thử phần mềm.
Đọc sách, bài viết và tài liệu trực tuyến về kiểm thử phần mềm.
Tham gia các khóa học trực tuyến hoặc offline về kiểm thử phần mềm.
2. Thực hành:
Thực hành kiểm thử các ứng dụng web, mobile hoặc desktop.
Tham gia các dự án kiểm thử thực tế (ví dụ: dự án mã nguồn mở).
Tự tạo các dự án kiểm thử để rèn luyện kỹ năng.
3. Học các công cụ kiểm thử:
Tìm hiểu và sử dụng các công cụ kiểm thử phổ biến như Selenium, Appium, JMeter, Postman.
Thực hành sử dụng các công cụ này trong các dự án kiểm thử.
4. Học lập trình (tùy chọn):
Học một ngôn ngữ lập trình như Java, Python hoặc JavaScript.
Sử dụng kiến thức lập trình để viết các test script tự động.
5. Tìm kiếm cơ hội việc làm:
Tạo hồ sơ xin việc (CV) chuyên nghiệp, nêu bật các kỹ năng và kinh nghiệm liên quan đến kiểm thử phần mềm.
Tìm kiếm các vị trí tuyển dụng tester/ QA engineer trên các trang web việc làm.
Tham gia phỏng vấn và thể hiện kiến thức và kỹ năng của bạn.
6. Tiếp tục học tập và phát triển:
Tham gia các khóa đào tạo nâng cao về kiểm thử phần mềm.
Đọc sách, bài viết và tài liệu trực tuyến về các xu hướng mới trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm.
Tham gia các hội thảo và sự kiện về kiểm thử phần mềm.
Lấy các chứng chỉ kiểm thử phần mềm (ví dụ: ISTQB).
VI. Các nguồn tài liệu hữu ích
ISTQB (International Software Testing Qualifications Board):
Tổ chức hàng đầu về chứng chỉ kiểm thử phần mềm. Trang web của ISTQB cung cấp tài liệu học tập và thông tin về các kỳ thi chứng chỉ.
Sách:
“Software Testing” của Ron Patton
“The Art of Software Testing” của Glenford Myers
“Testing Computer Software” của Cem Kaner, Jack Falk, Hung Quoc Nguyen
Các trang web và blog:
Guru99 (guru99.com)
Software Testing Help (softwaretestinghelp.com)
Ministry of Testing (ministryoftesting.com)
Các khóa học trực tuyến:
Udemy
Coursera
edX
VII. Lời khuyên
Bắt đầu từ những điều cơ bản:
Đừng cố gắng học tất cả mọi thứ cùng một lúc. Hãy bắt đầu với những kiến thức cơ bản và dần dần nâng cao trình độ của bạn.
Thực hành thường xuyên:
Không có gì thay thế được kinh nghiệm thực tế. Hãy thực hành kiểm thử các ứng dụng khác nhau để rèn luyện kỹ năng của bạn.
Tìm kiếm người hướng dẫn:
Tìm một người có kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm thử phần mềm để hướng dẫn bạn.
Tham gia cộng đồng:
Tham gia các cộng đồng kiểm thử phần mềm để học hỏi kinh nghiệm từ những người khác.
Luôn cập nhật kiến thức:
Lĩnh vực kiểm thử phần mềm liên tục thay đổi. Hãy luôn cập nhật kiến thức và kỹ năng mới để không bị tụt hậu.
Đừng ngại hỏi:
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngại hỏi những người có kinh nghiệm hơn.
Chúc bạn thành công trên con đường trở thành chuyên gia kiểm thử phần mềm!